In Elspeet verricht de buurtpreventie ‘prachtige aanhoudingen’
Een eigen alarmnummer en strakke protocollen: in Elspeet vinden ze buurtpreventie geen hobby. ‘Je moet oppassen dat je geen knokploeg wordt, want dan neemt de politie je niet meer serieus.’
Als er onraad is in Elspeet gaat bij vijf mannen tegelijk de telefoon. Alle vijf zijn ze aangesloten op het speciale alarmnummer van het bpt, het BuurtPreventieTeam. Degene die als eerste zijn telefoon beantwoordt, heeft vanaf dat moment de leiding. Hij hoort de melding aan en alarmeert via WhatsApp de andere leden van het preventieteam. Pieter Wiegel laat het zien op zijn telefoon: afhankelijk van de situatie wordt de appgroep ‘Prio 1′ of ‘Prio 2′ gealarmeerd.
Wiegel, in het dagelijks leven zelfstandig ecologisch adviseur, is een van de coördinatoren van een groep van vijfentwintig mannen die zich ten doel hebben gesteld het Veluwse Elspeet (4900 inwoners) veiliger te maken. “Een stukje preventie”, zegt mede-coördinator Pieter van Hartingsveldt. “We zijn er niet voor een weggelopen hond, maar wel om criminaliteit te bestrijden.”
Een poppetje op alle uitvalswegen
Indien nodig, zegt Van Hartingsveldt, die van beroep advocaat is, kan het preventieteam na een melding de taken razendsnel verdelen. Is er bijvoorbeeld een dief gesignaleerd, dan spoeden een paar mannen zich naar de locatie van de inbraak, terwijl anderen in de auto springen om ‘tactisch aanwezig te zijn’ en te ‘monitoren’. “Een poppetje op alle uitvalswegen.”
Drie van de vijf Elspeetse coördinatoren wandelen deze avond door het dorp om te vertellen over hun inzet en ervaringen. “We hebben prachtige aanhoudingen verricht”, zegt Ardjan van Hartingsveldt, broer van Pieter en leerkracht op een basisschool. “Dat blijft je wel bij.”
Nederland telt duizenden appgroepen waarin buurtbewoners elkaar informeren over verdachte situaties. Ook Elspeet kende zo’n groep, met honderden deelnemers. Dat bleek niet erg effectief, het ging te veel over onbelangrijke zaken. “Er was behoefte aan strakke coördinatie”, zegt Pieter van Hartingsveldt.
350 telefoontjes per jaar
Pieter, Ardjan en een derde broer Van Hartingsveldt sloten zich zes, zeven jaar geleden aan bij de oprichters van het BuurtPreventieTeam. Ze besloten het te professionaliseren en te formaliseren, met protocollen, registraties en jaarverslagen. Wie lid wil worden van het preventieteam dient een Verklaring Omtrent het Gedrag te overleggen. Jaarlijks krijgt het Elspeetse bpt zo’n 350 telefoontjes.
Ardjan van Hartingsveldt wijst op de drogisterij die we passeren. De eigenaar kwam op zeker moment tot de ontdekking dat hij al tweemaal was bestolen. Op camerabeelden signaleerde hij een dief die voor enkele duizenden euro’s aan parfum had gestolen. De drogist zocht contact met het bpt. Dat stelde een speciaal protocol op. Als de dief de winkel nog eens zou betreden, zouden drie vrijwilligers zich verdekt opstellen buiten de zaak. Anderen blokkeerden mogelijke vluchtroutes.
Toen de dief zich inderdaad weer liet zien, vertelt Ardjan van Hartingsveldt, is het protocol “tot op de millimeter” gevolgd, met een succesvolle aanhouding als gevolg. Wel raakte daarbij het horloge van een van de bpt-leden beschadigd. Als dank voor zijn inzet kreeg hij van de plaatselijke middenstand een nieuw exemplaar.
Geen knokploeg worden
Toch hebben buurtpreventieteams hun imago niet mee, weet Pieter Wiegel. “Je moet oppassen dat je geen knokploeg wordt, want dan neemt de politie je niet meer serieus.” En Pieter van Hartingsveldt weet vanuit zijn juridische achtergrond: “Wij mogen iemand op heterdaad aanhouden en onverwijld overdragen aan de politie. Meer niet.”
Natuurlijk, zegt Pieter Wiegel, zou je kunnen stellen dat de veiligheid in het dorp de verantwoordelijkheid is van de politie. De realiteit is evenwel dat Elspeet zich aan de rand van een uitgestrekt verzorgingsgebied bevindt, waardoor agenten niet snel ter plaatse kunnen zijn.
Pieter van Hartingsveldt draait de redenering om. “Ik denk dat de overheid juist profijt van ons heeft. Sinds wij actief zijn, zijn er veel minder inbraken. Onze aanwezigheid betaalt zich uit.” In 2020 waren er in Elspeet zeven inbraken of pogingen daartoe, in 2023 nog maar twee.
Het is geen hobby
Als dank voor de goede samenwerking nodigde de regiopolitie de leden van het preventieteam vorige zomer uit voor een rondleiding op het politietrainingscentrum. Op de groepsfoto die na afloop werd gemaakt, zijn vijfentwintig mannen te zien en één vrouw – een politieagente. Is buurtpreventie soms een mannenhobby?
“Het is géén hobby”, verzekert Pieter Wiegel. “We zijn er voor de veiligheid.”
Met vijfentwintig leden, zegt Pieter van Hartingsveldt, heeft het bpt precies de goede omvang. “We hebben een wachtlijst voor nieuwe leden. Daar staat ook een vrouw op.”
Ardjan van Hartingsveldt houdt stil bij de deur van de drogisterij. Deze week, vertelt hij, werd er alwéér gestolen, voor 63 euro. Een passant op een bakfiets waarschuwde het preventieteam en zette zelf alvast de achtervolging in. Helaas wist de dief te ontkomen. “We hebben de feiten en omstandigheden doorgegeven aan de politie. Die is de dader op het spoor, dankzij onze informatie.”
In de serie Heft in eigen hand kijkt Trouw mee met burgers die zelf de handen uit de mouwen steken, zonder te wachten op de overheid. Eerdere afleveringen zijn hier te lezen.
Lees ook:
In Ermelo-West controleren bewoners zelf het rijgedrag van automobilisten. ‘Te hard! Te hard!’
Met een lasergun zetten vrijwilligers van de wijkvereniging in Ermelo-West zich in om hun buurt verkeersveilig te houden. De gemeente hebben ze daar niet voor nodig. ‘Wat we zelf kunnen, doen we zelf.’Heft in eigen hand
- In de ‘Zorgvrijstaat’ in Rotterdam zorgen bewoners voor elkaar. ‘Het is hier net de jaren vijftig’
- In Tilburg-West leren nieuwkomers al kokend en etend Nederlands
- In het Amersfoortse Soesterkwartier rijdt de buurtbus ook voor mensen die een praatje willen maken
In Elspeet verricht de buurtpreventie ‘prachtige aanhoudingen’
Veilig Spoorwijk 